ភ្នំពេញ: បន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាលថ្មី បានត្រូវអនុម័តដោយរដ្ឋសភារួចមក សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានផ្តល់បទសម្ភាសន៍មួយជាមួយក្រុមអ្នកកាសែត។ ខ្លឹមសារទាំងស្រុង នៃបទសម្ភាសន៍នោះ មានដូចខាងក្រោម៖
រដ្ឋសភា មិនមែនជាចំណាប់ខ្មាំងរបស់ក្រុមណាមួយទេ។ មានការបកស្រាយណាមួយថា ការប្រជុំសភាដំបូង ក្រោយការប្រកាសលទ្ធផលបោះឆ្នោត គឺជាការខុសច្បាប់ទំលាប់។ តើគេចង់បង្កើតរដ្ឋឯករាជ្យមួយ ក្រៅពីរដ្ឋនេះ ឬយ៉ាងម៉េច ? យើងគ្រាន់តែលើកជាបញ្ហាឡើង ដើម្បីឲ្យពួកអ្នកច្បាប់ គេពិនិត្យតែប៉ុណ្ណោះ យើងមិនបានត្រៀមខ្លួនធ្វើអ្វីទេ ប៉ុន្តែទិដ្ឋភាពផ្លូវច្បាប់ត្រូវតែវែកញែកឲ្យបានច្បាស់។
តើព្រះមហាក្សត្រក៏ដូចជាផ្នែកនានា ដែលធ្វើការក្រោមដំបូលរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាអ្នកខុសច្បាប់ ឬក៏អ្នកមួយក្រុមដែលចេញពីទីនេះ? ទីនេះកាលពីម្សិលមិញក៏អត់បានបិទផ្លូវនរណាមួយមិនឲ្យចូលទេ សុំកុំភ័ន្តច្រឡំ ហើយទីតាំងមានតែទីក្រុងភ្នំពេញមួយគត់ ហើយតើទៅស្បថនៅខេត្តនោះមានន័យថាម៉េច?
កុំឈានមួយជំហានទៀតបានប្រកាសពីសមាសភាពនៃអ្នកជាប់ឆ្នោតរហូតដល់៦៣នាក់។ តើបានមកពីណានេះជាបញ្ហាមួយដែលត្រូវចោទជាសំនួរលើផ្លូវច្បាប់ព្រោះគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ហើយព្រះមហាក្សត្រ ក៏ព្រះអង្គអញ្ជើញតែ៥៥នាក់តែប៉ុណ្ណោះ មិនមាន៦៣នាក់ទេ។
តើចង់បង្កើតរដ្ឋាភិបាលមួយបន្ថែមទៀតឬយ៉ាងម៉េច សុំកុំឲ្យដើរជ្រុលហួសពីក្របខ័ណ្ឌច្បាប់។ សមាជិកសភា ៨ នាក់ទៀតទើបតែប្រកាសនៅកន្លែងផ្សេង។
អីចឹងទេចំណុចទាំងអស់នេះ គ្រាន់តែជាសារមួយដើម្បីឲ្យយកចិត្តទុកដាក់កុំឲ្យដើរហួសពីគន្លងផ្លូវច្បាប់។
ខ្ញុំគិតថាយើងមិនបានបិទទ្វារទេ ប៉ុន្តែដំបូងបំផុតខ្ញុំចង់និយាយថា បើចង់និយាយអីតទៅទៀត ត្រូវចូលស្បថសិន។ បើមិនទាន់បានចូលស្បថទេ កុំអាលលើកបញ្ហាចរចាជាមួយគណបក្សប្រជាជន ព្រោះតែចូលស្បថ ព្រោះឥឡូវដំណាក់កាលវាបានមកដល់ដំណាក់កាលនេះហើយ។ កុំមកតថ្លៃថាត្រូវតែឲ្យខ្លួនចូលស្បថ ទាល់តែឲ្យតំណែងរដ្ឋសភាទេ កន្លងទៅអារឿងគាំង។ ខ្ញុំសូមនិយាយបន្តិច រឿងគាំងរឿងអី ចរចាមិនមែនថាគាំងទេ ក៏ប៉ុន្តែរឿងមិនអាចទៅរួច តើអស់លោកដែលឃើញនៅលើពិភពលោកឃើញបក្សភាគតិចណាឡើងធ្វើរដ្ឋសភាទេ ការទាមទារស្នើសុំឲ្យបានខ្លួនធ្វើប្រធានរដ្ឋសភា?
ការមកចរចាថ្ងៃទី២ មិនមែនជាការចរចាដើម្បីបង្កើតគណៈកម្មការឯករាជ្យស្វែងរកការពិតអ្វីទេ។ គឺបានបញ្ជាក់ច្បាស់ហើយថា ទទួលយក៦៨ និង៥៥ ប៉ុន្តែសុំឲ្យទទួលយកសម្តេចហ៊ុនសែនជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ថាគេធ្វើសម្បទានធំណាស់ ខ្ញុំក៏បានប្រាប់ថា កុំនិយាយពាក្យធ្វើសម្បទាន ហើយខ្ញុំនេះក៏មិនចាំមានអ្នកណាមកគាំទ្រដែរ ព្រោះសំឡេងឆ្នោតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋបានបោះឆ្នោតឲ្យខ្ញុំធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទៅហើយ ចឹងទេ យើងគួរប្រើពាក្យសម្រុះសម្រួស។
ក្នុងពេលជាមួយគ្នាគេបានស្នើពាក្យចែកអំណាចនៅក្នុងសភាដោយឲ្យបក្សប្រឆាំងកាន់កាប់សភាដោយសុំធ្វើប្រធានសភា និងគណៈកម្មការដោយ៦ម្ខាងក្នុងអចិន្ត្រៃយ៍។ ចឹងមកទីនេះសូមបញ្ជាក់ថា មកស្នើសុំបើសិនជាពេលនោះ យើងព្រមឲ្យធ្វើប្រធានរដ្ឋសភា ច្បាស់ណាស់ថា គេហ្នឹងចូលប្រជុំហើយ អីចឹងខ្ញុំបានសួរថា តើអស់លោកចង់បានតំណែង ឬចង់បានតុល្យភាព ហើយអស់លោកពិនិត្យមើល នៅលើពិភពលោកដែលមានប្រទេសណាមួយដែលអនុញ្ញាតបក្សសំឡេងភាគតិចធ្វើប្រធានរដ្ឋសភា វាអត់មាន ?
ករណីអស់លោកមិនអាចភ្ជាប់សម្តេចក្រុមព្រះ រឿងសម្តេចក្រុមព្រះនិងករណីនេះបានទេ ករណីសម្តេចក្រុមព្រះមានទិដ្ឋភាពពីរយ៉ាង ទិដ្ឋភាពទី១ គឺទិដ្ឋភាពប្រព័ន្ធ២ភាគ៣ ក្នុងពេលដែលគណបក្សប្រជាជន និងគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច អត់មាននរណាមួយមានសំឡេង២ភាគ៣។ ទិដ្ឋភាពទី២ គណបក្សប្រជាជន និងគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច បានធ្វើសម្ព័ន្ធភាពជាមួយគ្នា តាំងពីក្នុងរដ្ឋសភា រហូតដល់រាជរដ្ឋាភិបាល។ ចឹងករណីទាំងពីរនេះ វាខុសពីករណីថ្ងៃនេះ ថ្ងៃនេះប្រព័ន្ធ៥០+១ ក្នុងពេលដែលគណបក្សប្រជាជនមានសំឡេងលើសសេចក្តីត្រូវការពី៥០+១។ ទី២ គណបក្សនេះមិនជាគណបក្សសម្ព័ន្ធជាមួយគបក្សប្រជាជន គឺជាគណបក្សប្រឆាំង។
ប្រសិនបើប្រគល់តំណែងប្រធានរដ្ឋភាឲ្យគេ ច្បាស់ណាស់ថា សភាជាប់គាំង។ បើសភាជាប់គាំងគឺច្បាស់ណាស់ថា រាជរដ្ឋាភិបាលក៏ជាប់គាំងដែរ។
អស់លោកដឹងទេអំពីនីតិវិធីការងាររបស់រដ្ឋសភា នៅត្រង់ថា សេចក្តីស្នើទាំងឡាយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ត្រូវឆ្លងកាត់ប្រធានសភា បើប្រធានសភាមិនព្រមកោះប្រជុំអចិន្ត្រៃយ៍ ឬប្រធានសភាមិនដាក់ចូលទៅក្នុងរបៀបវារៈ គឺបានសេចក្តីថា ជាប់គាំងហើយ។ ចឹងទេចំណុចនៅទីនេះ ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ឡើងវិញ សភានេះកាលពីម្សិលមិញក៏អត់បានបិទទ្វារ អត់មានបិទប្រឡោះមិនឲ្យនរណាចូលដែរ ហើយកុំនិយាយពាក្យថា សភាឯកបក្សខុសពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ សភាឯកបក្សកាលពីម្សិលមិញនេះដោយមានបក្សមួយមិនព្រមចូល ហើយពេលបោះឆ្នោតមាន៨បក្ស អស់លោកដឹងទេមាន៨បក្ស ហើយនេះទឹកខ្មៅដែលខុមហ្វ្រែលបានខិតខំធ្វើប៉ុន្មានម៉ោងមុនការបោះឆ្នោតធ្វើឲ្យមានការឆោឡោ ថាទឹកខ្មៅជូតជ្រះ។
ខ្ញុំបានប្រើអស់លទ្ធភាពដើម្បីសាកល្បង ប៉ុន្តែទីចុងបំផុត ថ្ងៃនេះជិត២ខែហើយ ជិត២ខែហើយមិនទាន់រលុបទេៗ អីចឹងខាងខុមហ្វ្រែល ត្រូវតែយល់ខ្លួនឯង។
ដូច្នេះតែអ្នកនិយាយធ្វើឲ្យឆោឡោមុនការបោះឆ្នោតប៉ុន្មានម៉ោង ត្រូវទទួលខុសត្រូវយ៉ាងណា អំពីសាធារណៈមតិអំពីខ្លួន ជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ហើយទទួលបន្ទុកអំពីអ្វីដែលខ្លួនហៅថាការបោះឆ្នោត។ ខ្លួនត្រូវទទួលខុសត្រូវប៉ុណ្ណា តើត្រូវសុំទោសចំពោះប្រជាជាតិទាំងមូលយ៉ាងណា
អំពីការដែលខ្លួនធ្វើឆោឡោមុនការបោះឆ្នោតតែប៉ុន្មានម៉ោង។ ខ្ញុំគិតថា ហោចណាស់ ខ្លួនត្រូវទទួលខុសត្រូវខាងផ្នែកសីលធម៌ដែរ ព្រោះវាទាក់ទងនឹងរឿងធំណាស់ ដែលថាទឹកខ្មៅជូតជ្រះភ្លាមៗហើយដែលអាចបោះចោលដប។ ឥឡូវអស់លោកមួយចំនួនដៃនៅជាប់នៅឡើយទេ រាប់ទាំងដៃរបស់ខ្ញុំ។
ខ្ញុំនិយាយបកក្រោយបន្តិចទៅចោះ អំពីការធ្វើឲ្យមានការឆោឡោ មានបំណងអ្វីទៅ អំពីទឹកខ្មៅនេះ? ហើយចោទគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ថាទឹកខ្មៅជូតជ្រះ។ ឥឡូវមួយប្រទេសទឹកខ្មៅជូតវាអត់ជ្រះ។ យ៉ាងហោចណាស់ក៏ត្រូវទទួលខុសត្រូវខាងផ្នែកសីលធម៌ដែរ អំពីបញ្ហាខុមហ្វ្រែលដែលលើកឡើងពីបញ្ហានេះ។
បញ្ហាបើសិនជា និយាយរួមមុននឹងនិយាយពីការចរចាសុំចូលស្បថសិន ទើបវាគ្រប់លក្ខណៈដើម្បីចរចាព្រោះដំណើវាដល់ពេលនេះ វាមិនអាចដូចកាលពីថ្ងៃទី១៥ ១៦ ប៉ុន្មានថ្ងៃមុនទេ។ ថ្ងៃនេះខុសគ្នា មុននិយាយចរចា ត្រូវតែទៅចូលស្បថសិន ហើយទ្វារព្រះបរមរាជវាំងចំហជានិច្ច ដើម្បីរង់ចាំអ្នកចូលទៅស្បថ ម្នាក់ ពីរនាក់ ឬទាំង៥៥នាក់ចូលទៅស្បថ ប៉ុន្តែមិនមែន៦៣នាក់ទេ។ សូមប្រាប់ឲ្យច្បាស់៦៣នាក់គឺខុសហើយ។ ចំណុចទី២ ទាក់ទងនឹងការសុំ យើងនៅតែរក្សាគោលជំហរផ្តល់ឲ្យគណបក្ស នៅក្នុងសភា។
មានតំណែងពេលនោះខ្ញុំបានប្រកាសផ្តល់ឲ្យផ្តល់ជូនប្រធានគណៈកម្មការ អនុប្រធានម្នាក់ រើសទៅទី១ឬទី២ ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក៏គេរើសយកទី១។ ប៉ុន្តែគេមិនចង់បានអនុប្រធានសភាឯណា គេចង់បានប្រធានសភា ដែលយើងមិនឲ្យទៅបាន។ ទី២ យើងឲ្យប្រធានគណៈកម្មការ៤ និងអនុប្រធានគណៈកម្មការ៥ យើងរក្សាជំហដដែល យើងនឹងផ្តល់ជូន។ ប៉ុន្តែវាលំបាកបន្តិច ជានយោបាយយើងជូនហើយ ខ្ញុំនៅតែរក្សាជំហហ្នឹងដដែល ប៉ុន្តែត្រូវឆ្លងការបោះឆ្នោត មិនមែនដូចការបោះឆ្នោតដូចព្រឹកមិញទេ។
ការបោះឆ្នោតត្រូវធ្វើដាច់ដោយឡែកពីគ្នា។ ចឹងទេខ្ញុំកំពុងបារម្ភថា ខ្ញុំមានសមត្ថភាពអំពាវនាវឲ្យសមាជិកសមាជិកាគណបក្សប្រជាជន បោះឆ្នោតជូនពួកគាត់ឬអត់។ ចំណុចវានៅកន្លែងនេះឯង។ សន្លឹកឆ្នោតនៅក្នុងសមាជិសភាម្នាក់ ចឹងទេបញ្ហានេះជាបញ្ហាដែលពួកគេត្រូវគិត ប៉ុន្តែយ៉ាងណាក៏ដោយយើងចង់មានការសម្របសម្រួល យើងចង់ឲ្យគេចូលប្រជុំ ប៉ុន្តែដូចដែលខ្ញុំបាននិយាយអំបាញ់មិញ តាមដាននៅខាងក្រៅ តើឲ្យពួកគណបក្សដែលនៅទីនេះ នៅក្រោមដំបូលសភាដែលកំណត់ដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញថាត្រូវប្រជុំនៅទីក្រុងភ្នំពេញ រត់ទៅខេត្តប្រជុំនៅខេត្តបានឬទេ? ខ្ញុំមិនអាចធ្វើបានទេ ត្រូវយាងព្រះមហាក្សត្រចេញ ទៅកាន់កន្លែងផ្សេងតាមសំឡេងភាគតិចទេ ទាំងមហាក្សត្រ ទាំងព្រឹទ្ធសភា ទាំងរដ្ឋសភា ទាំងស្ថាប័នទាំងអស់ មិនមែនជាចំណាប់ខ្មាំងរបស់សំឡេងភាគតិចទេ៕
